આ ગુજરાતી બ્લોગના એક વાચકની ફરમાઈશ હતી કે ઝવેરચંદ મેઘાણીની રચના અહીં પ્રસ્તૂત કરૂ. નાનપણથી આ કવિતા મારી પ્રિય છે. આ કવિતા સાથે પુસ્તકમાં ચારણ કન્યાંનું સુંદર રેખાચિત્ર હજી આજે પણ આંખો સમક્ષ રમે છે. વાંચકો ખાસ દરેક કડીનાં અંતે "પ્રાસ" પર ધ્યાન આપે. આટલી સુંદર રીતે જુદી જુદી કલ્પનાઓ દ્ધારા પ્રાસ બેસાડવા એ "કાબિલેતારીફ" છે, પરંતુ "ચારણોના ટપાલી" એવા સ્વ. ઝવેરચંદ મેઘાણી માટે એ રમત વાત છે.
તો માણો એમની આ સુંદર રચના...સાવજ ગરજે
વનરાવનનો રાજા ગરજે
ગીરકાંઠાનો કેસરી ગરજે
ઐરાવતકુળનો અરિ ગરજે
કડ્યપાતળિયો જોદ્ધો ગરજે
મોં ફાડી માતેલો ગરજે
જાણે કો જોગંદર ગરજે
નાનો એવો સમદર ગરજે !
ક્યાં ક્યાં ગરજે ?
બાવળના જાળામાં ગરજે
ડુંગરના ગાળામાં ગરજે
કણબીના ખેતરમાં ગરજે
ગામ તણા પાદરમાં ગરજે
નદીઓની ભેખડમાં ગરજે
ગિરિઓની ગોહરમાં ગરજે
ઉગમણો, આથમણો ગરજે
ઓરો ને આઘેરો ગરજે
થર થર કાંપે !
વાડામાં વાછડલાં કાંપે
કૂબામાં બાળકડાં કાંપે
મધરાતે પંખીડા કાંપે
ઝાડ તણાં પાંદડલાં કાંપે
પહાડોના પથ્થર પણ કાંપે
સરિતાઓનાં જળ પણ કાંપે
સૂતાં ને જાગંતાં કાંપે
જડ ને ચેતન સૌએ કાંપે
આંખ ઝબૂકે !
કેવી એની આંખ ઝબૂકે !
વાદળમાંથી વીજ ઝબૂકે
જોટે ઊગી બીજ ઝબૂકે
જાણે બે અંગાર ઝબૂકે
હીરાના શણગાર ઝબૂકે
જોગંદરની ઝાળ ઝબૂકે
વીર તણી ઝંઝાળ ઝબૂકે
ટમટમતી બે જ્યોત ઝબૂકે
સામે ઊભું મોત ઝબૂકે
જડબાં ફાડે !
ડુંગર જાણે ડાચાં ફાડે !
જોગી જાણે ગુફા ઉઘાડે !
જમરાજાનું દ્ધાર ઉઘાડે !
પ્રુથ્વીનું પાતાળ ઉઘાડે !
બરછી સરખા દાંત બતાવે
લસ ! લસ ! કરતા જીભ ઝુલાવે.
બ્હાદર ઊઠે !
બડકંદાર બિરાદર ઊઠે
ફરસી લેતો ચારણ ઊઠે
ખડગ ખેંચતો આહીર ઊઠે
બરછી ભલે કાઠી ઊઠે
ઘર-ઘરમાંથી માતી ઊઠે
ગોબો હાથ રબારી ઊઠે
સોટો લઈ ઘરનારી ઊઠે
ગાય તણા રખવાળો ઊઠે
દૂધમલા ગોવાળો ઊઠે
મૂછે વળ દેનારા ઊઠે
ખોંખારો ખાનારા ઊઠે
માનું દૂધ પીનારા ઊઠે !
જાણે આભ મિનારા ઊઠે !
ઊભો રે’જે !
ત્રાડ પડી કે ઊભો રે’જે !
ગીરના કુત્તા ઊભો રે’જે !
કાયર દુત્તા ઊભો રે’જે !
પેટભરા ! તું ઊભો રે’જે !
ભૂખમરા ! તું ઊભો રે’જે !
ચોર-લૂંટારા ઊભો રે’જે !
ગા-ગોઝારા ઊભો રે’જે !
ચારણ-કન્યા
ચૌદ વરસની ચારણ-કન્યા
ચૂંદડિયાળી ચારણ-કન્યા
શ્વેતસુંવાળી ચારણ-કન્યા
બાળી ભોળી ચારણ-કન્યા
લાલ હિંગોળી ચારણ-કન્યા
ઝાડ ચડંતી ચારણ-કન્યા
પહાડ ઘૂમંતી ચારણ-કન્યા
જોબનવંતી ચારણ-કન્યા
આગ-ઝરંતી ચારણ-કન્યા
નેસ-નિવાસી ચારણ-કન્યા
જગદમ્બા-શી ચારણ-કન્યા
ડાંગ ઉઠાવે ચારણ-કન્યા
ત્રાડ ગજાવે ચારણ-કન્યા
હાથ હિલોળી ચારણ-કન્યા
પાછળ દોડી ચારણ-કન્યા
ભયથી ભાગ્યો !
સિંહણ, તારો ભડવીર ભાગ્યો
રણ મેલીને કાયર ભાગ્યો
ડુંગરનો રમનારો ભાગ્યો
હાથીનો હણનારો ભાગ્યો
જોગીનાથ જટાળો ભાગ્યો
મોટો વીર મૂછાળો ભાગ્યો
નર થઈ તું નારીથી ભાગ્યો
નાનકડી છોડીથી ભાગ્યો !
-ઝવેરચંદ મેઘાણી (Zaverchand Meghani)
30 comments:
Excellent! Thank you for posting this beautiful poem. - SV ( http://sv.typepad.com/guju/ )
i have been looking for this poem for about 10 years. there is a story behind, this peom. Actually, Meghani visited place to place in rural area of gujart to collect lok sahitya. he was in sansan gir and was stying in the jungle settlement overnight at one of the "Nesh" of Charan. In the evening while he was talking to settlements elderly, somebody shouted out that there is lion attack on cow herd, and one of the calf was taken by a lion, and one of the Charan Kanya happened to tend for the calf. As soon as she found that out she picked up a stick and ran out to get the lion, and started hitting lion with the stick and chase him away. And here comes spontaneous poem from Meghani. Only Meghani can do this!!!!!!!!!. While I was in my residency training at DME in Detorit, I had pleasure to meet Meghani's Grandson, he was in Residency program at DMC in ER department. He is very active in Social works in India. In fact during 2000 earth quake he was one of the guy spearheading the relief work from DMC.
Thanks
Rohit
thanks for this poem. It will be great pleasure if i can get poem "Zakal na pani nu bindu"
Thanks a lot,i was searching this since last 7 year. when i listen this on one video clip by Balkrushna Dave. Do you have audio of Charan Kanya by Balkrushna Dave if yes then contact me on
abs.international@yahoo.com
aaah. finally charan kanya is here... thanks a lot for this post. i couldnt find it anywhere else on internet. very nice composition hats of to the rashtriya shayar ane gujarat na panota putra jhvaerchandbhai meghani
pls help me to find the song charan kanya sung by balkrishna dave.
thank you
fantastic..... it reminds me my school days.....
THANKS A LOT for reminding my school days.It has always been my favourite poem. I do remember, we used to sing this poem with all our enthusiasm.GREAT POEM BY THE GREAT POET.Thanks again!!!
-----Kaushal Bhatt
Thank you very very much for this nice work.
I can't express how Thankful I am I used to remember this whole kavya when I was studying in 4th standard. and still is the only one I loved it so much. I always been and will be fan of Zaverchandji Meghani
jalso padi gayo saheb. Thank you for posting this.
Glad to find Charan kanya on your Blog.It sent me in the school era.
I AM SORRY, i am not eligible to say anything about ZAVERCHAND MEGHANI, but yes he was [ is ] ture shaitya kar, who only can make this kaviya, na thase na hata tamara jevo tadrsya varan karna [ to be no one who can describe the thing what happen against eyes ], just had listed a small story on praful dave's program at rajpath, the anchor had express the story of grand ma at station, it was like, i was watching live not even on live tv, just it was like i was in front of SIR Zaverchand Meghani, what a way to express, if that anchor has that strength, then lets imagine what SIR Zaverchand Meghani is having, AWESOME, hads to SIR Zaverchand Meghani.
I fill proud to be a part of GUJARAT where poat like "Zaverchand Meghani" lived.
Simply Amazing...my goose bumps
Viral
ખુબ સરસ .......
આ મારી ગમતી કાવ્ય રચના છે....
મારા બાળપણ ના સંસ્મરણો આંખો ક્ષમક્ષ તરવરવા લાગ્યા.....
thank u very very much for post it.........
ખરે ખર ખુબ સુંદર કાવ્ય રચના છે...
આ કાવ્ય થી બાળપણ ના કેટલાક સંસ્મરણ તાઝા થઇ ગયા.. હું જયારે Std-4 માં હતો ત્યારે આ કાવ્ય ગુજરાતી પાઠ્ય પુસ્તક માં આવતું હતું...
thanks for posting...
ખરે ખર ખુબ સુંદર કાવ્ય રચના છે...
આ કાવ્ય થી બાળપણ ના કેટલાક સંસ્મરણ તાઝા થઇ ગયા.. હું જયારે Std-4 માં હતો ત્યારે આ કાવ્ય ગુજરાતી પાઠ્ય પુસ્તક માં આવતું હતું...
thanks for posting...
ખરે ખર ખુબ સુંદર કાવ્ય રચના છે...
આ કાવ્ય થી બાળપણ ના કેટલાક સંસ્મરણ તાઝા થઇ ગયા.. હું જયારે Std-4 માં હતો ત્યારે આ કાવ્ય ગુજરાતી પાઠ્ય પુસ્તક માં આવતું હતું...
thanks for posting...
Excellent..i dont have words to praise this poem...just Hats of for shree "Javerchand Meghani" sir...
I dont have words to praise this poem..just hats of for "Javerchand Meghani" ji...
well just read after so many years, still remeber it was a first poem on std 4 gujarati book. though at that time was really hard to learn by heart. No body can beat Great Meghani for this
thank you very much for the poem
one the most awesome poem reminds me of my school days......
thanks for the post
khare khar charankanya kavy vanchi ne bachapan yad aavi gayu. hun jyare std.-4 ma hati tyare aa kavy khubj gamtu.thanks thanks thanks. jo tamne "hato hun suto parne putra nano" aa kavya thay to post karjo....thnxxx...!!!!
khare khar charankanya kavy vanchi ne bachapan yad aavi gayu. hun jyare std.-4 ma hati tyare aa kavy khubj gamtu.thanks thanks thanks. jo tamne "hato hun suto parne putra nano" aa kavya thay to post karjo....thnxxx...!!!!
Hal hal
thanks a lot.........
remembering my school days....
Hello sir, thanks for the post. bachpan yaad avi gayu. i request you to please post Gani Dahiwala's gazal "Banawat ni madhurta ma katuta parkhi jasu"
Guys, Listen this! Lovely composition of the poem. Salute to the singers and musicians.
http://www.youtube.com/watch?v=FEvet6AewE8
Very good poem for Gujarati culture
Post a Comment